Защита прав граждан
Национальное регулирование адвокатуры
Международная солидарность
Новости
РУС
ENG
Новости / Статья
Заявление в связи с уголовным преследованием адвоката Александра Данилевича
Опубликовано 25 января 2023 года
Тэкст заявы па-беларуску знаходзіцца ўнізе старонкі.
Александр Данилевич был задержан 20 мая 2022 года и с этого момента находится в СИЗО КГБ. В июне 2022 года Белорусский Хельсинкский Комитет обратился к Специальным докладчикам по вопросу о независимости судей и адвокатов и по ситуации с правами человека в Беларуси ООН с информацией о многочисленных фактах преследования адвокатов в Беларуси, в том числе о задержании Данилевича. 28 июня 2022 года коалицией белорусских правозащитных организаций адвокат признан политическим заключенным.
10 января 2023 года Следственный комитет Республики Беларусь сообщил о завершении расследования уголовного дела в отношении адвоката А. Данилевича. Адвокату предъявлено окончательное обвинение в совершении преступлений, предусмотренных ч.6 ст.16 и ч.3 ст.361 (пособничество в призывах к мерам ограничительного характера (санкциям)), ч.1 ст.361-4 (содействие экстремистской деятельности) УК Республики Беларусь.
В вину А. Данилевичу, согласно сообщению следственных органов, ставится то, что он, "несмотря на наличие высшего юридического образования и практики в правовой сфере, решил оказать поддержку экстремистам и приверженцам правового нигилизма. Скооперировавшись с представителями деструктивных ячеек, Герасименей и Опейкиным, активно советовал и содействовал процессам формирования публичных призывов экстремистов к причинению вреда национальной безопасности Республики Беларусь. …. Одним из ярких примеров преступной деятельности Данилевича является подготовка писем и документов в адрес норвежской компании «Yara», являющейся надежным крупным покупателем продукции ОАО «Беларуськалий» – калийных удобрений. В своих «письмах» он изложил заведомо ложные сведения о политической, экономической и социальной ситуации в Беларуси. Всю свою деструктивную деятельность «адвокат», реализовывал не самостоятельно, а прикрывался так называемыми «стачечными комитетами». Напоследок, в попытке получить общественное признание в рядах экстремистов, в марте прошлого года Данилевич открыто общался с экстремистскими ресурсами для создания деструктивной информационной повестки".
Подобная подача информации со стороны государства является грубейшим нарушением презумпции невиновности А.Данилевича. Как лицо, обвиняемое в совершении преступления, А.Данилевич имеет право считаться невиновным, пока виновность его не будет доказана согласно закону (п. 2 ст.14 Пакта). При этом в нарушение презумпции невиновности Следственный комитет в утвердительной форме заявляет о совершении А.Данилевичем неких противоправных деяний. Также, исходя из информации Следственного комитета, А.Данилевич обвиняется в представлении интересов клиентов, в своей профессиональной деятельности, что запрещено международными стандартами юридической профессии.
Международные стандарты в области осуществления адвокатской деятельности вытекают и основываются на абсолютном праве каждого лица на независимый и справедливый суд. Это право закреплено в ст. 14 Международного пакта о гражданских и политических правах 1966, участницей которого является Республика Беларусь.
Основные принципы, касающиеся роли юристов (далее – Основные принципы) в п. 16 устанавливают обязанность Правительства обеспечить, чтобы юристы: а) могли выполнять все свои профессиональные обязанности в обстановке, свободной от угроз, препятствий, запугивания или неоправданного вмешательства; и с) не подвергались судебному преследованию и судебным, административным, экономическим или другим санкциям за любые действия, совершенные в соответствии с признанными профессиональными обязанностями, нормами и этикой, а также угрозам такого преследования и санкций.
В данном стандарте особо отмечается, что юристы не отождествляются со своими клиентами или интересами своих клиентов в результате выполнения ими своих функций (п.18).
Теми же Основными принципами презюмируется, что юристы должны пользоваться гражданским и уголовным иммунитетом в отношении соответствующих заявлений, сделанных добросовестно в виде письменных представлений в суд или устных выступлений в суде или в ходе выполнения ими своих профессиональных обязанностей в суде, трибунале или другом юридическом или административном органе (п.20). Правительства же обязаны признавать и обеспечивать конфиденциальный характер любых сношений и консультаций между юристами и их клиентами в рамках их профессиональных отношений (п.22 Основных принципов).
Помимо этого, важно отметить, что инкриминируемые А. Данилевичу подготовка писем и документов в адрес норвежской компании «Yara» как "яркий пример преступной деятельности" является законным действием в рамках оказания юридической помощи, так как были направлены на призвание компании «Yara» к соблюдению стандартов по бизнесу и правам человека и своих обязательств в этой сфере, которые закреплены в Руководящих принципах предпринимательской деятельности в аспекте прав человека ООН 2011 и корпоративных политиках самой компании.
В свою очередь Белорусская республиканская коллегия адвокатов, как и территориальные коллегии, полностью игнорирует происходящие события и никаких мер по защите адвокатуры в целом и отдельных адвокатов не предпринимают. При этом, как указано в Преамбуле Основных принципов, профессиональным ассоциациям юристов отводится основополагающая роль в обеспечении соблюдения профессиональных норм и этики в защите своих членов от преследования и неправомерных ограничений и посягательств.
Одной из функций профессиональных ассоциаций юристов является представление интересов адвокатов и защита их профессиональных интересов, сотрудничество с правительствами с целью обеспечения возможности юристам без неправомерного вмешательства консультировать и оказывать помощь клиентам в соответствии с законом и признанными профессиональными стандартами и этическими нормами (п.24 Основных принципов). Беларусская же адвокатура не только не защищает своих членов, но и содействует преследованию адвокатов путем необоснованных проверок, исключений, привлечению к дисциплинарной ответственности.
Вышеуказанные обстоятельства свидетельствуют не только о серьезных проблемах в сфере оказания юридической (адвокатской) помощи, в праве на защиту и юридическую помощь, но и о невозможности существования в таких условиях независимого и справедливого суда в целом. Преследование адвокатов за их профессиональную деятельность как со стороны государственных органов, так и со стороны коллегий адвокатов создает атмосферу запугивания и недоверия в адвокатском сообществе и оказывает "охлаждающий эффект" на тех адвокатов, кто еще работает в соответствии с международными стандартами.
В связи с этим, мы, беларусские правозащитные организации, требуем от беларусских властей соблюдать взятые на себя международные обязательства в сфере прав человека, и:
Также мы требуем от Белорусской республиканской коллегии адвокатов и территориальных коллегий адвокатов неукоснительного выполнения своих функций по защите адвокатской профессии, создания надлежащих условий для деятельности адвокатов, принципиально реагировать на все случаи вмешательства государственных органов в деятельность адвокатов.
Мы призываем международные ассоциации адвокатов, иные неправительственные организации разных стран мира, международные институции продолжать проявлять солидарность с беларусскими адвокатами, подвергающимися преследованию за добросовестно выполнение своих профессиональных обязанностей, реагировать на ситуацию с непрекращающимися нарушениями прав человека в стране.
Право на Защиту
Human Constanta
Белорусский Хельсинкский Комитет
Правозащитный центр "Вясна"
10 января 2023 года Следственный комитет Республики Беларусь сообщил о завершении расследования уголовного дела в отношении адвоката А. Данилевича. Адвокату предъявлено окончательное обвинение в совершении преступлений, предусмотренных ч.6 ст.16 и ч.3 ст.361 (пособничество в призывах к мерам ограничительного характера (санкциям)), ч.1 ст.361-4 (содействие экстремистской деятельности) УК Республики Беларусь.
В вину А. Данилевичу, согласно сообщению следственных органов, ставится то, что он, "несмотря на наличие высшего юридического образования и практики в правовой сфере, решил оказать поддержку экстремистам и приверженцам правового нигилизма. Скооперировавшись с представителями деструктивных ячеек, Герасименей и Опейкиным, активно советовал и содействовал процессам формирования публичных призывов экстремистов к причинению вреда национальной безопасности Республики Беларусь. …. Одним из ярких примеров преступной деятельности Данилевича является подготовка писем и документов в адрес норвежской компании «Yara», являющейся надежным крупным покупателем продукции ОАО «Беларуськалий» – калийных удобрений. В своих «письмах» он изложил заведомо ложные сведения о политической, экономической и социальной ситуации в Беларуси. Всю свою деструктивную деятельность «адвокат», реализовывал не самостоятельно, а прикрывался так называемыми «стачечными комитетами». Напоследок, в попытке получить общественное признание в рядах экстремистов, в марте прошлого года Данилевич открыто общался с экстремистскими ресурсами для создания деструктивной информационной повестки".
Подобная подача информации со стороны государства является грубейшим нарушением презумпции невиновности А.Данилевича. Как лицо, обвиняемое в совершении преступления, А.Данилевич имеет право считаться невиновным, пока виновность его не будет доказана согласно закону (п. 2 ст.14 Пакта). При этом в нарушение презумпции невиновности Следственный комитет в утвердительной форме заявляет о совершении А.Данилевичем неких противоправных деяний. Также, исходя из информации Следственного комитета, А.Данилевич обвиняется в представлении интересов клиентов, в своей профессиональной деятельности, что запрещено международными стандартами юридической профессии.
Международные стандарты в области осуществления адвокатской деятельности вытекают и основываются на абсолютном праве каждого лица на независимый и справедливый суд. Это право закреплено в ст. 14 Международного пакта о гражданских и политических правах 1966, участницей которого является Республика Беларусь.
Основные принципы, касающиеся роли юристов (далее – Основные принципы) в п. 16 устанавливают обязанность Правительства обеспечить, чтобы юристы: а) могли выполнять все свои профессиональные обязанности в обстановке, свободной от угроз, препятствий, запугивания или неоправданного вмешательства; и с) не подвергались судебному преследованию и судебным, административным, экономическим или другим санкциям за любые действия, совершенные в соответствии с признанными профессиональными обязанностями, нормами и этикой, а также угрозам такого преследования и санкций.
В данном стандарте особо отмечается, что юристы не отождествляются со своими клиентами или интересами своих клиентов в результате выполнения ими своих функций (п.18).
Теми же Основными принципами презюмируется, что юристы должны пользоваться гражданским и уголовным иммунитетом в отношении соответствующих заявлений, сделанных добросовестно в виде письменных представлений в суд или устных выступлений в суде или в ходе выполнения ими своих профессиональных обязанностей в суде, трибунале или другом юридическом или административном органе (п.20). Правительства же обязаны признавать и обеспечивать конфиденциальный характер любых сношений и консультаций между юристами и их клиентами в рамках их профессиональных отношений (п.22 Основных принципов).
Помимо этого, важно отметить, что инкриминируемые А. Данилевичу подготовка писем и документов в адрес норвежской компании «Yara» как "яркий пример преступной деятельности" является законным действием в рамках оказания юридической помощи, так как были направлены на призвание компании «Yara» к соблюдению стандартов по бизнесу и правам человека и своих обязательств в этой сфере, которые закреплены в Руководящих принципах предпринимательской деятельности в аспекте прав человека ООН 2011 и корпоративных политиках самой компании.
В свою очередь Белорусская республиканская коллегия адвокатов, как и территориальные коллегии, полностью игнорирует происходящие события и никаких мер по защите адвокатуры в целом и отдельных адвокатов не предпринимают. При этом, как указано в Преамбуле Основных принципов, профессиональным ассоциациям юристов отводится основополагающая роль в обеспечении соблюдения профессиональных норм и этики в защите своих членов от преследования и неправомерных ограничений и посягательств.
Одной из функций профессиональных ассоциаций юристов является представление интересов адвокатов и защита их профессиональных интересов, сотрудничество с правительствами с целью обеспечения возможности юристам без неправомерного вмешательства консультировать и оказывать помощь клиентам в соответствии с законом и признанными профессиональными стандартами и этическими нормами (п.24 Основных принципов). Беларусская же адвокатура не только не защищает своих членов, но и содействует преследованию адвокатов путем необоснованных проверок, исключений, привлечению к дисциплинарной ответственности.
Вышеуказанные обстоятельства свидетельствуют не только о серьезных проблемах в сфере оказания юридической (адвокатской) помощи, в праве на защиту и юридическую помощь, но и о невозможности существования в таких условиях независимого и справедливого суда в целом. Преследование адвокатов за их профессиональную деятельность как со стороны государственных органов, так и со стороны коллегий адвокатов создает атмосферу запугивания и недоверия в адвокатском сообществе и оказывает "охлаждающий эффект" на тех адвокатов, кто еще работает в соответствии с международными стандартами.
В связи с этим, мы, беларусские правозащитные организации, требуем от беларусских властей соблюдать взятые на себя международные обязательства в сфере прав человека, и:
- немедленно прекратить уголовное преследование Александра Данилевича и освободить его из-под стражи;
- остановить репрессии в отношении адвокатов, добросовестно выполняющих свои профессиональные обязанности;
- прекратить практику преследования адвокатов за защиту политических оппонентов и за выражения адвокатами мнения по вопросам, имеющим общественное значение;
- уважать и обеспечивать право каждого быть представленным компетентным и независимым адвокатом;
- прекратить практику формирования ложного восприятия виновности лиц, привлекаемых к ответственности, до вступления соответствующего приговора в законную сил
Также мы требуем от Белорусской республиканской коллегии адвокатов и территориальных коллегий адвокатов неукоснительного выполнения своих функций по защите адвокатской профессии, создания надлежащих условий для деятельности адвокатов, принципиально реагировать на все случаи вмешательства государственных органов в деятельность адвокатов.
Мы призываем международные ассоциации адвокатов, иные неправительственные организации разных стран мира, международные институции продолжать проявлять солидарность с беларусскими адвокатами, подвергающимися преследованию за добросовестно выполнение своих профессиональных обязанностей, реагировать на ситуацию с непрекращающимися нарушениями прав человека в стране.
Право на Защиту
Human Constanta
Белорусский Хельсинкский Комитет
Правозащитный центр "Вясна"
Заява ў сувязі з крымінальным пераследам адваката Аляксандра Данілевіча
Аляксандр Данілевіч быў затрыманы 20 мая 2022 года і з гэтага моманту знаходзіцца ў СІЗА КДБ. У чэрвені 2022 года Беларускі Хельсінкскі Камітэт звярнуўся да Спецыяльных дакладчыкаў па пытанні незалежнасці суддзяў і адвакатаў і па сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі ААН з інфармацыяй пра шматлікія факты пераследу адвакатаў у Беларусі, у тым ліку пра затрыманне Данілевіча. 28 чэрвеня 2022 года кааліцыяй беларускіх праваабарончых арганізацый адвакат быў прызнаны палітычным зняволеным.
10 студзеня 2023 года Следчы камітэт Рэспублікі Беларусь паведаміў пра завяршэнне расследавання крымінальнай справы ў дачыненні да адваката А. Данілевіча. Адвакату прад'яўлена канчатковае абвінавачанне ў здзяйсненні злачынстваў, прадугледжаных ч.6 арт.16 і ч.3 арт.361 (Заклікі да мер абмежавальнага характару (санкцый)), ч.1 арт.361-4 (садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці) КК Рэспублікі Беларусь.
У віну А. Данілевічу, паводле паведамлення следчых органаў, ставіцца тое, што ён, "нягледзячы на наяўнасць вышэйшай юрыдычнай адукацыі і практыкі ў прававой сферы, вырашыў аказаць падтрымку экстрэмістам і прыхільнікам прававога нігілізму. Скаапераваўшыся з прадстаўнікамі дэструктыўных ячэек, Герасіменей і Апейкіным, актыўна раіў і садзейнічаў працэсам фарміравання публічных заклікаў экстрэмістаў да прычынення шкоды нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь .... Адным з яскравых прыкладаў злачыннай дзейнасці Данілевіча з'яўляецца падрыхтоўка лістоў і дакументаў у адрас нарвежскай кампаніі "Yara", якая з'яўляецца надзейным буйным пакупніком прадукцыі ААТ "Беларуськалій" - калійных угнаенняў. У сваіх "лістах" ён выклаў заведама ілжывыя звесткі пра палітычную, эканамічную і сацыяльную сітуацыі ў Беларусі. Усю сваю дэструктыўную дзейнасць "адвакат", рэалізоўваў не самастойна, а прыкрываўся так званымі "страйкавымі камітэтамі". Напаследак, у спробе атрымаць грамадскае прызнанне ў шэрагах экстрэмістаў, у сакавіку мінулага года Данілевіч адкрыта размаўляў з экстрэмісцкімі рэсурсамі для стварэння дэструктыўнай інфармацыйнай павесткі".
Такая падача інфармацыі з боку дзяржавы з'яўляецца найгрубейшым парушэннем прэзумпцыі невінаватасці А.Данілевіча. Як асоба, якая абвінавачваецца ў здзяйсненні злачынства, А.Данілевіч мае права лічыцца невінаватым, пакуль вінаватасць яго не будзе даказаная згодна з законам (п. 2 арт.14 Пакта). Пры гэтым у парушэнне прэзумпцыі невінаватасці Следчы камітэт у сцвярджальнай форме заяўляе пра здзяйсненне А.Данілевічам нейкіх супрацьпраўных дзеянняў. Таксама, зыходзячы з інфармацыі Следчага камітэта, А.Данілевіч абвінавачваецца ў прадстаўленні інтарэсаў кліентаў, у сваёй прафесійнай дзейнасці, што забаронена міжнароднымі стандартамі юрыдычнай прафесіі.
Міжнародныя стандарты ў галіне ажыццяўлення адвакацкай дзейнасці выцякаюць і грунтуюцца на абсалютным праве кожнай асобы на незалежны і справядлівы суд. Гэтае права замацаванае ў арт. 14 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах 1966, удзельніцай якога з'яўляецца Рэспубліка Беларусь.
Асноўныя прынцыпы, якія датычацца ролі юрыстаў (далей – Асноўныя прынцыпы) у п. 16 устанаўліваюць абавязак Урада забяспечыць, каб юрысты: а) маглі выконваць усе свае прафесійныя абавязкі ў абставінах, свабодных ад пагроз, перашкод, запалохвання або неапраўданага ўмяшання; і с) не падвяргаліся судоваму пераследу і судовым, адміністрацыйным, эканамічным або іншым санкцыям за любыя дзеянні, здзейсненыя ў адпаведнасці з прызнанымі прафесійнымі абавязкамі, нормамі і этыкай, а таксама пагрозам такога пераследу і санкцый.
У дадзеным стандарце асабліва адзначаецца, што юрысты не атаясамліваюцца са сваімі кліентамі ці інтарэсамі сваіх кліентаў у выніку выканання імі сваіх функцый (п.18).
Тымі ж Асноўнымі прынцыпамі прэзюміруецца, што юрысты павінны карыстацца грамадзянскім і крымінальным імунітэтам у дачыненні да адпаведных заяў, зробленых добрасумленна ў выглядзе пісьмовых прадстаўленняў у суд або вусных выступленняў у судзе або ў ходзе выканання імі сваіх прафесійных абавязкаў у судзе, трыбунале або іншым юрыдычным або адміністрацыйным органе (п.20). Урады ж абавязаны прызнаваць і забяспечваць канфідэнцыйны характар любых зносін і кансультацый паміж юрыстамі і іх кліентамі ў рамках іх прафесійных адносін (п.22 Асноўных прынцыпаў).
Апроч таго, важна адзначыць, што інкрымінаваныя А. Данілевічу падрыхтоўка лістоў і дакументаў у адрас нарвежскай кампаніі "Yara" як "яскравы прыклад злачыннай дзейнасці" з'яўляецца законным дзеяннем у рамках аказання юрыдычнай дапамогі, бо яно было накіраванае на заклік кампаніі "Yara" да трымання стандартаў па бізнесе і правах чалавека і сваіх абавязкаў у гэтай сферы, замацаваных ў Кіруючых прынцыпах прадпрымальніцкай дзейнасці ў аспекце правоў чалавека ААН 2011 і карпаратыўных палітыках самой кампаніі.
У сваю чаргу Беларуская рэспубліканская калегія адвакатаў, як і тэрытарыяльныя калегіі, цалкам ігнаруе тое, што адбываецца, і ніякіх захадаў па абароне адвакатуры ў цэлым і асобных адвакатаў не прадпрымае. Пры гэтым, як адзначана ў Прэамбуле Асноўных прынцыпаў, прафесійным асацыяцыям юрыстаў адводзіцца асноватворная роля ў забеспячэнні захавання прафесійных нормаў і этыкі ў абароне сваіх чальцоў ад пераследу і неправамерных абмежаванняў і замахаў.
Адной з функцый прафесійных асацыяцый юрыстаў з'яўляецца прадстаўленне інтарэсаў адвакатаў і абарона іх прафесійных інтарэсаў, супрацоўніцтва з урадамі з мэтай забеспячэння магчымасці юрыстам без неправамернага ўмяшання кансультаваць і аказваць дапамогу кліентам у адпаведнасці з законам і прызнанымі прафесійнымі стандартамі і этычнымі нормамі (п.24 Асноўных прынцыпаў). Беларуская ж адвакатура не толькі не абараняе сваіх чальцоў, але і садзейнічае пераследу адвакатаў шляхам неабгрунтаваных праверак, выключэнняў, прыцягненню да дысцыплінарнай адказнасці.
Вышэйназваныя абставіны сведчаць не толькі пра сур'ёзныя праблемы ў сферы аказання юрыдычнай (адвакацкай) дапамогі, у праве на абарону і юрыдычную дапамогу, але і пра немагчымасць існавання ў такіх умовах незалежнага і справядлівага суду ў цэлым. Пераслед адвакатаў за іх прафесійную дзейнасць як з боку дзяржаўных органаў, так і з боку калегій адвакатаў стварае атмасферу запалохвання і недаверу ў адвакацкай супольнасці і аказвае "ахаладжальны эфект" на тых адвакатаў, хто яшчэ працуе ў адпаведнасці з міжнароднымі стандартамі.
У сувязі з гэтым, мы, беларускія праваабарончыя арганізацыі, патрабуем ад беларускіх уладаў выконваць узятыя на сябе міжнародныя абавязкі ў сфэры правоў чалавека, і:
Таксама мы патрабуем ад Беларускай рэспубліканскай калегіі адвакатаў і тэрытарыяльных калегій адвакатаў няўхільнага выканання сваіх функцый па абароне адвакацкай прафесіі, стварэння належных умоў для дзейнасці адвакатаў, прынцыпова рэагаваць на ўсе выпадкі ўмяшання дзяржаўных органаў у дзейнасць адвакатаў.
Мы заклікаем міжнародныя асацыяцыі адвакатаў, іншыя недзяржаўныя арганізацыі розных краін свету, міжнародныя інстытуцыі працягваць праяўляць салідарнасць з беларускімі адвакатамі, якія падвяргаюцца пераследу за добрасумленнае выкананне сваіх прафесійных абавязкаў, рэагаваць на сітуацыю з бесперапыннымі парушэннямі правоў чалавека ў краіне.
Права на Абарону
Human Constanta
Беларускі Хельсінкскі Камітэт
Праваабарончы цэнтр "Вясна"
10 студзеня 2023 года Следчы камітэт Рэспублікі Беларусь паведаміў пра завяршэнне расследавання крымінальнай справы ў дачыненні да адваката А. Данілевіча. Адвакату прад'яўлена канчатковае абвінавачанне ў здзяйсненні злачынстваў, прадугледжаных ч.6 арт.16 і ч.3 арт.361 (Заклікі да мер абмежавальнага характару (санкцый)), ч.1 арт.361-4 (садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці) КК Рэспублікі Беларусь.
У віну А. Данілевічу, паводле паведамлення следчых органаў, ставіцца тое, што ён, "нягледзячы на наяўнасць вышэйшай юрыдычнай адукацыі і практыкі ў прававой сферы, вырашыў аказаць падтрымку экстрэмістам і прыхільнікам прававога нігілізму. Скаапераваўшыся з прадстаўнікамі дэструктыўных ячэек, Герасіменей і Апейкіным, актыўна раіў і садзейнічаў працэсам фарміравання публічных заклікаў экстрэмістаў да прычынення шкоды нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь .... Адным з яскравых прыкладаў злачыннай дзейнасці Данілевіча з'яўляецца падрыхтоўка лістоў і дакументаў у адрас нарвежскай кампаніі "Yara", якая з'яўляецца надзейным буйным пакупніком прадукцыі ААТ "Беларуськалій" - калійных угнаенняў. У сваіх "лістах" ён выклаў заведама ілжывыя звесткі пра палітычную, эканамічную і сацыяльную сітуацыі ў Беларусі. Усю сваю дэструктыўную дзейнасць "адвакат", рэалізоўваў не самастойна, а прыкрываўся так званымі "страйкавымі камітэтамі". Напаследак, у спробе атрымаць грамадскае прызнанне ў шэрагах экстрэмістаў, у сакавіку мінулага года Данілевіч адкрыта размаўляў з экстрэмісцкімі рэсурсамі для стварэння дэструктыўнай інфармацыйнай павесткі".
Такая падача інфармацыі з боку дзяржавы з'яўляецца найгрубейшым парушэннем прэзумпцыі невінаватасці А.Данілевіча. Як асоба, якая абвінавачваецца ў здзяйсненні злачынства, А.Данілевіч мае права лічыцца невінаватым, пакуль вінаватасць яго не будзе даказаная згодна з законам (п. 2 арт.14 Пакта). Пры гэтым у парушэнне прэзумпцыі невінаватасці Следчы камітэт у сцвярджальнай форме заяўляе пра здзяйсненне А.Данілевічам нейкіх супрацьпраўных дзеянняў. Таксама, зыходзячы з інфармацыі Следчага камітэта, А.Данілевіч абвінавачваецца ў прадстаўленні інтарэсаў кліентаў, у сваёй прафесійнай дзейнасці, што забаронена міжнароднымі стандартамі юрыдычнай прафесіі.
Міжнародныя стандарты ў галіне ажыццяўлення адвакацкай дзейнасці выцякаюць і грунтуюцца на абсалютным праве кожнай асобы на незалежны і справядлівы суд. Гэтае права замацаванае ў арт. 14 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах 1966, удзельніцай якога з'яўляецца Рэспубліка Беларусь.
Асноўныя прынцыпы, якія датычацца ролі юрыстаў (далей – Асноўныя прынцыпы) у п. 16 устанаўліваюць абавязак Урада забяспечыць, каб юрысты: а) маглі выконваць усе свае прафесійныя абавязкі ў абставінах, свабодных ад пагроз, перашкод, запалохвання або неапраўданага ўмяшання; і с) не падвяргаліся судоваму пераследу і судовым, адміністрацыйным, эканамічным або іншым санкцыям за любыя дзеянні, здзейсненыя ў адпаведнасці з прызнанымі прафесійнымі абавязкамі, нормамі і этыкай, а таксама пагрозам такога пераследу і санкцый.
У дадзеным стандарце асабліва адзначаецца, што юрысты не атаясамліваюцца са сваімі кліентамі ці інтарэсамі сваіх кліентаў у выніку выканання імі сваіх функцый (п.18).
Тымі ж Асноўнымі прынцыпамі прэзюміруецца, што юрысты павінны карыстацца грамадзянскім і крымінальным імунітэтам у дачыненні да адпаведных заяў, зробленых добрасумленна ў выглядзе пісьмовых прадстаўленняў у суд або вусных выступленняў у судзе або ў ходзе выканання імі сваіх прафесійных абавязкаў у судзе, трыбунале або іншым юрыдычным або адміністрацыйным органе (п.20). Урады ж абавязаны прызнаваць і забяспечваць канфідэнцыйны характар любых зносін і кансультацый паміж юрыстамі і іх кліентамі ў рамках іх прафесійных адносін (п.22 Асноўных прынцыпаў).
Апроч таго, важна адзначыць, што інкрымінаваныя А. Данілевічу падрыхтоўка лістоў і дакументаў у адрас нарвежскай кампаніі "Yara" як "яскравы прыклад злачыннай дзейнасці" з'яўляецца законным дзеяннем у рамках аказання юрыдычнай дапамогі, бо яно было накіраванае на заклік кампаніі "Yara" да трымання стандартаў па бізнесе і правах чалавека і сваіх абавязкаў у гэтай сферы, замацаваных ў Кіруючых прынцыпах прадпрымальніцкай дзейнасці ў аспекце правоў чалавека ААН 2011 і карпаратыўных палітыках самой кампаніі.
У сваю чаргу Беларуская рэспубліканская калегія адвакатаў, як і тэрытарыяльныя калегіі, цалкам ігнаруе тое, што адбываецца, і ніякіх захадаў па абароне адвакатуры ў цэлым і асобных адвакатаў не прадпрымае. Пры гэтым, як адзначана ў Прэамбуле Асноўных прынцыпаў, прафесійным асацыяцыям юрыстаў адводзіцца асноватворная роля ў забеспячэнні захавання прафесійных нормаў і этыкі ў абароне сваіх чальцоў ад пераследу і неправамерных абмежаванняў і замахаў.
Адной з функцый прафесійных асацыяцый юрыстаў з'яўляецца прадстаўленне інтарэсаў адвакатаў і абарона іх прафесійных інтарэсаў, супрацоўніцтва з урадамі з мэтай забеспячэння магчымасці юрыстам без неправамернага ўмяшання кансультаваць і аказваць дапамогу кліентам у адпаведнасці з законам і прызнанымі прафесійнымі стандартамі і этычнымі нормамі (п.24 Асноўных прынцыпаў). Беларуская ж адвакатура не толькі не абараняе сваіх чальцоў, але і садзейнічае пераследу адвакатаў шляхам неабгрунтаваных праверак, выключэнняў, прыцягненню да дысцыплінарнай адказнасці.
Вышэйназваныя абставіны сведчаць не толькі пра сур'ёзныя праблемы ў сферы аказання юрыдычнай (адвакацкай) дапамогі, у праве на абарону і юрыдычную дапамогу, але і пра немагчымасць існавання ў такіх умовах незалежнага і справядлівага суду ў цэлым. Пераслед адвакатаў за іх прафесійную дзейнасць як з боку дзяржаўных органаў, так і з боку калегій адвакатаў стварае атмасферу запалохвання і недаверу ў адвакацкай супольнасці і аказвае "ахаладжальны эфект" на тых адвакатаў, хто яшчэ працуе ў адпаведнасці з міжнароднымі стандартамі.
У сувязі з гэтым, мы, беларускія праваабарончыя арганізацыі, патрабуем ад беларускіх уладаў выконваць узятыя на сябе міжнародныя абавязкі ў сфэры правоў чалавека, і:
- неадкладна спыніць крымінальны пераслед Аляксандра Данілевіча і вызваліць яго з-пад варты;
- спыніць рэпрэсіі ў дачыненні да адвакатаў, якія добрасумленна выконваюць свае прафесійныя абавязкі;
- спыніць практыку пераследу адвакатаў за абарону палітычных апанентаў і за выказванні адвакатамі меркавання па пытаннях, якія маюць грамадскае значэнне;
- паважаць і забяспечваць права кожнага быць прадстаўленым кампетэнтным і незалежным адвакатам;
- спыніць практыку фарміравання ілжывага ўспрымання вінаватасці асоб, якія прыцягваюцца да адказнасці, да набыцця адпаведнымі прысудамі моцы.
Таксама мы патрабуем ад Беларускай рэспубліканскай калегіі адвакатаў і тэрытарыяльных калегій адвакатаў няўхільнага выканання сваіх функцый па абароне адвакацкай прафесіі, стварэння належных умоў для дзейнасці адвакатаў, прынцыпова рэагаваць на ўсе выпадкі ўмяшання дзяржаўных органаў у дзейнасць адвакатаў.
Мы заклікаем міжнародныя асацыяцыі адвакатаў, іншыя недзяржаўныя арганізацыі розных краін свету, міжнародныя інстытуцыі працягваць праяўляць салідарнасць з беларускімі адвакатамі, якія падвяргаюцца пераследу за добрасумленнае выкананне сваіх прафесійных абавязкаў, рэагаваць на сітуацыю з бесперапыннымі парушэннямі правоў чалавека ў краіне.
Права на Абарону
Human Constanta
Беларускі Хельсінкскі Камітэт
Праваабарончы цэнтр "Вясна"
